VEILIG DIGITAAL
Translate this page:
Als senior heeft u wellicht het gevoel, dat u meer kans maakt om slachtoffer te worden van criminaliteit.
Deze gevoelens kloppen echter niet met de werkelijkheid. Politiecijfers geven aan dat senioren juist minder vaak slachtoffer zijn van een misdrijf dan andere leeftijdsgroepen. Maar wel makkelijker......
Samen zorgen we ervoor dat criminaliteit niet loont. Daarom geven we concrete tips om te voorkomen dat senioren slachtoffer worden en over wat u moet doen als het wel gebeurt.
Verschillende vormen van criminaliteit waar senioren slachtoffer van kunnen worden krijgen specifieke aandacht:
-
meekijken bij pinnen,
-
babbeltrucs,
-
hulpvraagfraude (via bijvoorbeeld WhatsApp) en
-
phishing (via bijvoorbeeld nepmailtjes).
Ouderenbond ANBO advieslijn
Voor tips om criminelen te slim af te zijn, of voor andere vragen over oplichtingspraktijken, kunnen ouderen bellen naar de Advieslijn Veiligheid: 0348-238591.
De Advieslijn Veiligheid moet ouderen helpen de oplichters te herkennen. "We hebben ook allerlei concrete tips over waar op kunt letten. Maar de allerbelangrijkste tip is dat je nooit zomaar in moet gaan op verzoeken om geld over te maken. Controleer altijd of die persoon wel is wie hij of zij zegt te zijn."
Online hulp via de telefoon
Er is een telefonische helpdesk voor ouderen met digitale vragen. Dit is de helpdesk van Welkom Online.
-
Heeft u een vraag? Bel 088 344 2000 of stuur een e-mail.
Op werkdagen bereikbaar van 9.00 uur tot 17.00 uur.
Welkom Online is ontwikkeld door VodafoneZiggo – met medewerking van het Ouderenfonds, ECP/veiliginternetten.nl en Netwerk Mediawijsheid.
Meekijken bij pinnen
Let goed op als u pint. Criminelen proberen over de schouder mee te kijken om te zien welke pincode iemand intoetst.
Bijvoorbeeld bij de kassa in de winkel of door vlak achter iemand te gaan staan bij een geldautomaat. Als ze u vervolgens ook uw pinpas afhandig maken, bijvoorbeeld met behulp van een babbeltruc of door zakkenrollerij, halen ze zoveel mogelijk geld van je rekening.
Waar moet u op letten?
-
Scherm bij het intoetsen van uw pincode de toetsen af met uw hand of portemonnee;
-
Staat iemand te dicht achter u, vraag dan om meer privacy;
-
Laat u niet afleiden tijdens het pinnen.
Daarnaast is het goed de daglimiet voor het pinnen met uw pas te beperken. Bel met uw bank als u daarbij hulp nodig heeft.
Betaalvereniging Nederland adviseert daarnaast om zoveel mogelijk contactloos te betalen. Dan hoeft u meestal geen pincode in te toetsen en kan deze ook niet worden afgekeken.
Veilig contactloos betalen zónder pincode is mogelijk bij bedragen tot en met 50 euro.
(Bekijk de 'Meekijken bij pinnen' video)
Bent u toch slachtoffer geworden?
Meld verlies of diefstal van uw betaalpas onmiddellijk bij uw bank. Uw bank kan u helpen en advies geven. Zij kunnen bijvoorbeeld uw betaalpas blokkeren.
Doe altijd aangifte bij de politie. Bel met 0900-8844
Vriend in nood fraude (via bijvoorbeeld WhatsApp of SMS)
Bij hulpvraagfraude doet een oplichter zich voor als een bekende via bijvoorbeeld WhatsApp. Bijvoorbeeld als uw (klein)zoon of (klein)dochter, maar regelmatig ook als vriend of vriendin.
Er wordt gevraagd om hem of haar snel te helpen door geld over te maken of te klikken op een betaalverzoek.
Vaak staat in het eerste bericht dat de ‘bekende’ een nieuw mobiel nummer heeft. Ook vragen criminelen soms zelfs om geld via het WhatsApp-account van degene die u kent.
Doordat in het bericht staat dat er grote nood is en het geld direct nodig is, zijn veel mensen geneigd om het geld aan ‘deze bekende’ toch maar snel over te maken. Vertrouw zo’n bericht daarom niet zomaar.
Bel altijd eerst de persoon zelf op het oude nummer en zorg dat u een normaal gesprek met hem of haar kan voeren. Neem er geen genoegen mee als de persoon zegt u niet te kunnen horen.
Waar moet je op letten?
-
Maak nooit zomaar geld over zonder dat u iemand daadwerkelijk hebt gesproken of gebeld. Controleer altijd rechtstreeks bij de bekende door zijn/haar oude nummer te bellen. Niet gebeld = geen geld.
Voorkomen dat oplichters u benaderen
-
Plaats uw telefoonnummer niet openbaar op social media, website of online handelsplatformen;
-
Om te voorkomen dat misbruik wordt gemaakt van uw WhatsApp-account kunt u twee-staps-verificatie instellen. Dat is een extra beveiliging.
(Bekijk de 'Vriend in Nood' video)
Bent u toch slachtoffer geworden?
Meld het zo snel mogelijk bij uw bank (ook bij een poging) om het rekeningnummer van de oplichter te laten blokkeren en zo andere slachtoffers te voorkomen;
Doe altijd aangifte bij de politie (ook bij een poging). Dit kan ook digitaal. Maak een bestandje aan van het WhatsApp gesprek, zodat u die bij de aangifte kunt voegen;
Meld het bericht ook als u geen slachtoffer bent geworden bij de Fraudehelpdesk.
Phishing
In een bericht, bijvoorbeeld een e-mail of sms, wordt gevraagd om te klikken op een link of om in te loggen.
Die link kan bijvoorbeeld leiden naar een valse website van een bank, waarin u gevraagd wordt om u gegevens in te vullen.
Op deze manier proberen internetcriminelen toegang te krijgen tot uw computer of uw persoonlijke gegevens.
Deze manier om gegevens te achterhalen heet phishing (letterlijk: ‘hengelen’). Met die gegevens kunnen internetcriminelen u vervolgens veel geld afhandig maken.
Ook vraagt men soms direct om geld over te maken. Via valse e-mails proberen internetcriminelen aan uw geld te komen. Daarom eerst checken, dan klikken.
Waar moet u op letten?
-
Klik nooit op een link van een mail die u niet vertrouwt en download geen bijlage;
-
Twijfelt u, bel dan de organisatie waar het om gaat, zoals uw bank en zoek daarvoor zelf het telefoonnummer op;
-
Gaat het om geld? Gaat het om belangrijke gegevens? Is er haast bij? Let op! Eerst checken, dan klikken. Via de Fraudehelpdesk kun je de e-mail controleren.
Bent u toch slachtoffer geworden?
Meld het onmiddellijk bij uw bank; Doe altijd aangifte bij de politie.
Meld het bericht ook als u geen slachtoffer bent geworden bij de Fraudehelpdesk.
(Bekijk de 'Phishing' video's)
Bankhelpdeskfraude
Oplichters doen zich dan voor als bankmedewerker van uw bank. Hoewel er maatregelen genomen zijn misbruikt de crimineel dan de naam of het telefoonnummer van de bank. De oplichter probeert uw vertrouwen te winnen zodat u een betaling doet.
Om uw vertrouwen te winnen maakt de oplichter gebruik van ‘social-engineering’. Dat houdt in dat criminelen (social engineers) misbruik maken van menselijke eigenschappen zoals nieuwsgierigheid, vertrouwen en angst. Criminelen proberen daarmee vertrouwelijke informatie van iemand los te krijgen.
Een bekend voorbeeld van bankhelpdeskfraude is dat oplichters u proberen te overtuigen om geld over te boeken. Ze bellen u dan op met de boodschap dat ze iets onveiligs of vreemds zien gebeuren op uw rekening en dat u tijdelijk uw geld moet overboeken naar een ‘veilige kluisrekening’.
Een ander voorbeeld is dat u gebeld wordt met de mededeling dat uw betaalpas niet meer veilig is en dat deze opgehaald gaat worden door iemand van de bank of koeriersdienst. Vaak staat er dan al verdacht snel iemand binnen bij u op de stoep om uw pas op te halen. Maar een combinatie van beide voorbeelden is ook mogelijk!
Dit zal uw bank nooit doen:
- Uw bank vraagt nooit aan de telefoon of in een tekstbericht om geld over te boeken naar andere rekeningen, ook niet in noodgevallen.
- Uw bank stuurt nooit een medewerker thuis langs om uw bankpas, inlogapparaatje voor internetbankieren of pincodes af te halen.
- Uw bank vraagt nooit om uw bankpas of inlogapparaatje voor internetbankieren per post op te sturen, ook niet via hun website.
- Uw bank vraagt nooit aan de telefoon of in tekstberichten om uw pincodes, wachtwoorden of andere beveiligingscodes af te geven.
- Uw bank vraagt nooit om toegang tot uw computer of smartphone of om software of apps op uw computer, tablet of smartphone te installeren.
In geval van nood kan uw bank op afstand al uw bankrekeningen, saldo’s, bankpassen of inlogapparaatjes voor internetbankieren blokkeren. Daar hoeft u zelf helemaal niets voor te doen. Uw bank zal u dan meestal wel even bellen, alleen om u te waarschuwen, niet om u iets te laten doen.
Een afgedankte bankpas kunt u doorknippen, in de lengte, dwars door de kopergouden betaalchip heen, en weggooien. U hoeft uw bankpas nooit af te geven aan uw bank of aan de politie en u hoeft die ook nooit op te sturen.
De pincode van uw bankpas moet u nooit op een website intikken, ook niet op de website van uw bank. U kunt uw pincode niet wijzigen via een website, dat kan alleen op een geldautomaat van Geldmaat en alleen bij sommige banken.
Wat kan ik doen als ik er toch intrap?
Bel direct uw bank en volg de aanwijzingen van de bankmedewerker. Doe aangifte bij de politie via telefoonnummer 0900-8844 (lokaal tarief) of via de website van de politie
Babbeltrucs
Oplichters komen vaak betrouwbaar over. Ze bellen bij u aan, spreken u op straat aan of bellen u op. Zogenaamd namens de bank, de thuiszorg of zelfs om een toiletbezoek voor hun kind. Eenmaal binnen worden op die manier elk jaar vele mensen van hun bezittingen beroofd.
Ook proberen oplichters mensen aan de deur te laten pinnen. Als ze de pincode af kunnen kijken en u vervolgens van uw pas kunnen beroven, halen ze zoveel mogelijk geld van uw rekening.
(Bekijk de 'Babbeltrucs' video)
Waar moet u op letten?
-
Doe niet zomaar de deur open voor een onbekende. Of gebruik bijvoorbeeld een kierstandhouder om de deur op een kier te kunnen zetten;
-
Laat nooit een onbekende binnen en sluit de deur als u binnen iets gaat halen;
-
Pin nooit zomaar aan de deur als u niet zelf iets heeft besteld waarvan u weet dat u het moet afrekenen;
-
Geef u pinpas nooit uit handen. Ook niet als iemand u op die manier aanbiedt om te helpen bij het pinnen. Pin ook niet wanneer iemand anders de betaalautomaat wil vasthouden. Op die manier kan iemand mogelijk meekijken met uw pincode.
Telefonische babbeltruc
Ook via de telefoon benaderen oplichters mensen, bijvoorbeeld om een bezoek aan te kondigen. Of ze doen zich voor als de bank en proberen u te overtuigen om overboekingen te maken, in te loggen of uw gegevens, pincodes of beveiligingscodes te geven.
Soms wordt zelfs gevraagd om direct toegang te geven tot je computer. Banken vragen dit nooit.
Waar moet u op letten?
-
Vertrouwt u het niet helemaal? Bel de organisatie die het betreft zelf om het te controleren. Zoek zelf het telefoonnummer op;
-
Banken vragen nooit via de telefoon of SMS om uw gegevens, pin- of beveiligingscode of om overboekingen te doen. Ook vragen banken u niet om directe toegang tot uw computer te krijgen.
Bent u toch slachtoffer geworden?
Meld het direct bij uw bank en laat u pas blokkeren; Doe altijd aangifte bij de politie.
Is de oplichter nog in de buurt? Bel direct 112.
Datingfraude
Datingfraudeurs benaderen mensen die openstaan voor een relatie. Ze zijn op zoek naar een nieuwe liefde via een datingsite, maar vrijgezellen worden ook benaderd via social media als Facebook. De fraudeur doet vaak alsof hij een Britse of Amerikaanse zakenman of militair is.
Voor zijn werk zit hij bijvoorbeeld in West-Afrika of Afghanistan. De oplichter plukt foto’s die hij gebruikt voor zijn ‘eigen identiteit’ van internet.
Na het eerste contact wordt geraffineerd ingespeeld op de gevoelens van zijn ‘prooi’. Het slachtoffer krijgt al snel de vraag via een ander kanaal contact te onderhouden, bijvoorbeeld via Skype of e-mail.
De fraudeur wil zo zijn slachtoffer weghalen van de datingsite. De beheerders van die sites voeren immers ook controles uit.
Op het moment dat er sprake is van een relatie, vraagt de datingfraudeur al snel om geld. Hij heeft geld nodig omdat hij zijn nieuwe liefde wil bezoeken, maar ook kan er sprake zijn van een noodgeval.
Hij is plotseling ziek en moet naar het ziekenhuis of hij heeft een ongeluk gehad. Het zijn allemaal smoezen om geld los te peuteren bij zijn ‘geliefde’.
Wat kunt u het beste doen als u iets niet vertrouwt?
-
Ga niet op een voorstel in om de datingsite te verlaten om op een andere manier met elkaar te communiceren.
-
Wees wantrouwend tegenover datingpartners die zich niet in Nederland bevinden.
-
Maak nooit geld over naar iemand die u niet in het echt heeft ontmoet.
Meer hulp
Slachtofferhulp Nederland biedt gratis emotionele ondersteuning of praktische hulp. Kijk voor meer informatie op de website van Slachtofferhulp Nederland.
Welk verwoestend effect datingfraude en andere vormen van oplichting op iemands leven kan hebben, ziet u in de film van de Fraudehelpdesk:
"Misdaad zonder bloed"
Wij vatten de tips en aanbevelingen nog even samen.
Algemeen:
• Eerst checken, dan klikken.
Vertrouwt u het niet? Wees dan
voorzichtig.
• Scan regelmatig de computer op
virussen en adware of spyware
• Update regelmatig de software
van uw apparaat.
• Gebruik sterke wachtwoorden
en verander deze regelmatig
• Bent u slachtoffer van fraude,
doe dan altijd aangifte bij de
politie.
• Doe nooit bankzaken via openbare
wifinetwerken (trein, restaurant).
Ze zijn onveilig en uw gegevens
kunnen worden afgetapt
Op sociale media:
• Zet uw sociale media-profiel op
‘privé
• Geef nooit uw accountgegevens
aan anderen
• Klik nooit op verdachte sites, ook
niet van vrienden
Aan- en verkopen:
• Controleer het rekeningnummer,
de URL, telefoonnummer of
e-mailadres
• Kijk hoe lang een verkoper al
actief is bij een online handelssite.
Stuur de (ver)koper nooit een
kopie van uw legitimatiebewijs!
• Controleer de facturen die binnenkomen.
Kloppen de gegevens
van uw leverancier?
• Banken vragen nooit om bankgegevens
of wachtwoorden.
Via E-mail:
• Let goed op van wie u een
e-mail ontvangt. Klik nooit op
een link in een e-mail.
• Open geen bijlagen, tenzij u
zeker weet dat de e-mail van een
bekende komt.
• Krijgt u een e-mail over een rekening
die u moet betalen of een
pasje dat wordt geblokkeerd? Bel
dan eerst met het bedrijf waar de
mail vandaan komt. Zoek zelf het
telefoonnummer op en gebruik
nooit het telefoonnummer uit
de mail! Oplichters hebben ook
handlangers die de telefoon
aannemen.
• Verstrek nooit codes of identificatiemiddelen
per e-mail.
Meer informatie
Nuttige weblinks
(Deze pagina is samengesteld middels informatie van de Rijksoverheid, de Politie, het CCV, KBO-PCOB, WelkomOnline, Veiliginternetten en de Fraudehelpdesk)